Gliwice (stacja kolejowa)

---

Historia

Historia gliwickiego dworca jest pełna ważnych wydarzeń, które wpłynęły na rozwój transportu kolejowego w regionie. 2 października 1845 roku miało miejsce otwarcie linii kolejowej, która połączyła Wrocław z Gliwicami i jednocześnie urodził się gliwicki dworzec. Linia ta została całkowicie ukończona 3 października 1846 roku, z końcem w Mysłowicach, a jej całkowita długość wynosiła 196,3 km. Otwarcie linii zainaugurował król pruski Fryderyk Wilhelm IV.

Pierwsza rozbudowa budynku dworca miała miejsce w 1873 roku. W 1913 roku zaprezentowano projekt rozbudowy, który przez wiele lat czekał na realizację, skutkiem czego była kolejna modyfikacja planów. Po okresie I wojny światowej, 24 kwietnia 1923 roku rozpoczęto przebudowę samego dworca, a 9 grudnia 1925 roku obiekt został odświeżony i oddany do użytku.

W 1957 roku, elektryfikacja linii kolejowej do Warszawy Wschodniej zakończyła się, a stacja Gliwice została zelektryfikowana. Rozwój elektryfikacji kolejnych linii trwał aż do 23 grudnia 1980 roku, kiedy to ostatnią zelektryfikowaną linią była ta do Bytomia. Tym samym, wszystkie linie kolejowe przebiegające przez gliwicką stację uzyskały zasilanie elektryczne.

W 1993 roku dokonano rozbudowy dworca poprzez dodanie czwartego peronu, co zwykle wiązało się z rozbiórką trzeciego peronu bagażowego.

W 2011 roku, 1 października zadebiutowały w Gliwicach pociągi Kolei Śląskich na trasie Gliwice – Częstochowa.

23 września 2013 roku podpisano umowę pomiędzy PKP a pracownią PAS Projekt Archi Studio w celu opracowania dokumentacji projektowej, a 29 grudnia 2014 roku podpisano kontrakt z konsorcjum, wpisując się w plan przebudowy kompleksu. Właściwe prace rozpoczęły się w połowie stycznia 2015 roku, podczas gdy 3 marca podróżni zostali przeniesieni do tymczasowego dworca kontenerowego.

4 marca 2015 roku PKP zawarło umowę z Centrum Unijnych Projektów Transportowych na dofinansowanie inwestycji, gdzie całkowity koszt wyniósł 157 milionów złotych. Przewidywano, że remont zakończy się do końca 2015 roku, jednakże wyniki prac przesunęły się, a 22 lipca 2016 roku oddano do użytku halę główną dworca. W ramach remontu wprowadzono także udogodnienia dla osób niepełnosprawnych oraz zmodernizowano systemy informacji.

W 2017 roku, 28 marca w okolicy dworca powstała stacja wypożyczania rowerów, a 9 listopada 2018 roku uruchomiono stację ładowania samochodów elektrycznych.

27 sierpnia 2020 roku, miasto nawiązało współpracę z konsorcjum firm Mostostal Zabrze i PRUiM, na mocy której rozpoczęła się budowa centrum przesiadkowego, zakończona otwarciem 3 grudnia 2022 roku.

Linie kolejowe

Na gliwickiej stacji kolejowej przebiega linia kolejowa nr 137, która jest częścią europejskiej sieci kolejowej oznaczonej jako E 30. Ponadto, z tej stacji odchodzi kilka innych linii kierujących się zarówno na zachód, jak i na wschód. W stronę zachodnią prowadzi linia nr 168, zaś na wschód prowadzą linie nr 141, 147 oraz 200. Wszystkie wymienione trasy są normalnotorowe i mają zainstalowaną elektrifikację.

W kontekście ruchu pasażerskiego, korzystane są między innymi linie 137, które obsługują połączenia do Katowic, Kędzierzyna-Koźla, Lublinca oraz Opola. Dodatkowo, linie 147 zapewniają połączenie z Bytomiem.

Warto zauważyć, że pozostałe wymienione linie kolejowe wykorzystywane są głównie w transporcie towarowym, co świadczy o ich roli w logistycznym aspekcie transportu kolejowego w regionie.

Infrastruktura

Budynek dworca

Gmach dworca w Gliwicach wyróżnia się strategiczną lokalizacją na poziomie ulicy, podczas gdy tory umieszczone są wyżej. Takie rozwiązanie usprawnia przepływ podróżnych, eliminując potrzebę częstego korzystania z schodów. Wewnątrz budynku dominują dwie połączone hale oraz dostępne dla wszystkich podróżnych podziemne przejścia wiodące na perony.

Pierwszy tunel podziemny, który łączy główną halę dworca z peronami, posiada schody ruchome, które prowadzą na perony i kończą się po przeciwległej stronie torów, w pobliżu Centrum Handlowego Forum, gdzie można znaleźć schody oraz pochylnie. Drugi tunel prowadzi z drugiej hali dworca, wyposażony jest w windy umożliwiające wygodny dostęp na perony. Ważną cechą architektury są też przejścia na krańcach peronów, kiedyś wykorzystywane jako boczne tunele przeładunkowe.

Budynek posiada powierzchnię całkowitą równą 9810 m² i użytkową wynoszącą 5284 m², natomiast jego wysokość sięga 21 metrów, obejmując wszystkie poziomy. Objętość budynku to ponad 36 222 m³, co świadczy o imponującej skali obiektu.

W budynku mieszczą się kasy PKP oraz PKP Intercity, Kolei Śląskich oraz punkt międzynarodowej sprzedaży biletów autobusowych GTV, a także automaty biletowe Kolei Śląskich i PKP Intercity. Dworzec został zakwalifikowany do najwyższej kategorii Premium według klasyfikacji PKP.

Perony

Na stacji Gliwice umieszczono cztery przelotowe, wyspowe perony pasażerskie, których wysokość wynosi 76 cm ponad główką szyny, przy długości od 284 do 373 metrów. Oferują one pasażerom wspólne zadaszenie, a także nowoczesne wyświetlacze oraz system nagłaśniający. Wokół peronów pasażerskich znajdowały się dawniej niskie perony służbowe o wysokości 30 cm, które służyły do obsługi serwisowej pociągów oraz jako perony bagażowe i pocztowe.

Nastawnie

Zarządzanie ruchem kolejowym w Gliwicach realizowane jest za pomocą trzech nastawni dysponujących: GLA, GLB oraz GLC. Do tego zestawu dodano trzy nastawnie wykonawcze: GL11, GL2 i GL23, aby zapewnić sprawne sterowanie całą operacją logistyczną.

Wieże ciśnień

Obok pasażerskiej części stacji, w rejonie ul. Kolberga, znajduje się wieża ciśnień z żelbetu. Pełniła ona istotną rolę dostarczyciela wody na stację, wspierając także działania przejeżdżających parowozów. Na obszarze zakładów taborowych ulokowano dwie wieże ceglaste, które obsługiwały lokalne urządzenia kolejowe, w tym m.in. pobliską parowozownię i zaplecze techniczne.

Bocznice

Stacja jest zapleczem logistycznym dla firm działających w branżach kolejowych. Dostępne są bocznice dedykowane dla takich firm jak:

• Fabryka Drutów i Wyrobów z Drutu,
• Gliwicka Fabryka Wagonów,
• Kem,
• Marbet-Wil,
• Newag Gliwice,
• Terminal kontenerowy Gliwice – PKP Cargo.

Baza Kolei Śląskich

Koleje Śląskie korzystają z wynajmowanej od PKP grupy torów dojazdowych, liczących w sumie piętnaście torów, pozwalających na jednoczesne stacjonowanie dla 18 pojazdów. Dzięki owocnej współpracy i całodobowej ochronie, stacja utrzymuje wysokie standardy operacyjne.

Ruch pasażerski

Stacja kolejowa w Gliwicach odgrywa istotną rolę w regionie, a jej znaczenie szczególnie uwidacznia się w kontekście ruchu pasażerskiego. Podczas rozkładu jazdy na lata 2023/2024, dworzec w Gliwicach jest głównym punktem wypadowym dla pociągów, które łączą województwo śląskie z jego opolskim sąsiadem.

Rok	Liczba pasażerów rocznie	Średnia liczba pasażerów na dobę	Pozycja w kraju	_
2017	3 760 000	10 300	19	_
2018	3 980 000	10 900	17	_
2019	4 530 000	12 400	19	_
2020	1 610 000	4 400	36	_
2021	2 230 000	6 100	32	_
2022	3 321 500	9 100	27	_
2023	3 577 000	9 800	32	_

Pociągi regionalne

Na stacji w Gliwicach kursują pociągi regionalne, stanowiące ważny element komunikacji w regionie. Pociągi te obsługują różne relacje, w tym:

• Gliwice – Częstochowa (S1),
• Gliwice – Rybnik (S17),
• Gliwice – Bytom (S18),
• Gliwice – Żywiec (S75),
• Gliwice – Wisła Głębce (S76),
• Koleje Śląskie oraz,
• Gliwice – Kędzierzyn-Koźle,
• Gliwice – Opole z obsługą Polregio.

Pociągi dalekobieżne

Oprócz połączeń regionalnych, gliwicki dworzec oferuje także pociągi dalekobieżne, które przystosowane są do podróżowania między większymi aglomeracjami w kraju. W ofercie dostępne są połączenia takie jak:

• Express InterCity Premium,
• Express InterCity,
• InterCity oraz
• TLK,

Wszystkie te kursy są obsługiwane przez PKP Intercity, co zapewnia wygodny transport do większości dużych miast w Polsce.

Komunikacja z dworcem

Centrum przesiadkowe

Na północ od dworca umiejscowione jest nowoczesne centrum przesiadkowe, które pełni kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu transportu publicznego w regionie. Znajduje się tam zespół przystanków dla autobusów komunikacji metropolitalnej, co ułatwia przesiadki między różnymi środkami transportu.

Dodatkowo, w pobliżu działają przystanki dla autobusów międzymiastowych, co czyni ten punkt hubem transportowym. Umożliwia to łatwy dostęp do transportu dalekobieżnego.

W centrum przesiadkowym znajdują się także postojowe taksówki oraz parkingi, podzielone na krótkoterminowe i długoterminowe w ramach systemu park&ride. Umożliwia to pasażerom wygodne przechowywanie samochodów przy korzystaniu z transportu publicznego.

Nie zapomniano również o rowerzystach; dostępne są parkingi dla rowerów oraz stacja Metroroweru, co promuje ekologiczne rozwiązania w podróżowaniu. Warto także zwrócić uwagę na północny budynek dworcowy, w którym znajdują się pomieszczenia obsługi podróżnych, zapewniające komfort w trakcie oczekiwania na odjazdy.

Plac przed dworcem

Na południowej stronie dworca znajduje się stacja Metroroweru, oferująca pasażerom możliwość korzystania z rowerów miejskich. Jest to wygodne i ekologiczne rozwiązanie dla osób, które preferują aktywny tryb życia.

Przy ulicy Bohaterów Getta Warszawskiego usytuowany jest przystanek autobusowy Gliwice Dworzec PKP. Obsługiwany jest on przez autobusy kursujące na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego, co integruje komunikację miejską z koleją, zwiększając dostępność transportu dla mieszkańców i turystów.

---

Oceń: Gliwice (stacja kolejowa)

---