Politechnika Śląska

---

Wydziały

Politechnika Śląska to uczelnia, która składa się z 14 jednostek podstawowych, obejmujących 13 wydziałów oraz 1 centrum naukowo-dydaktyczne. Z tej liczby, 10 wydziałów znajduje się w Gliwicach, 2 w Katowicach, a pozostałe 2 w Zabrzu.

Gliwice

• Wydział Architektury,
• Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki,
• Wydział Budownictwa,
• Wydział Chemiczny,
• Wydział Elektryczny,
• Wydział Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej,
• Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki,
• Wydział Matematyki Stosowanej,
• Wydział Mechaniczny Technologiczny,
• Instytut Fizyki – Centrum Naukowo-Dydaktyczne Politechniki Śląskiej.

Katowice

• Wydział Inżynierii Materiałowej,
• Wydział Transportu i Inżynierii Lotniczej.

Zabrze

• Wydział Inżynierii Biomedycznej,
• Wydział Organizacji i Zarządzania.

Inne jednostki

Politechnika Śląska dysponuje licznych jednostkami, które angażują studentów oraz pracowników w różnorodne działalności i inicjatywy. Wśród nich znajdują się:

• Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości,
• Biblioteka Główna,
• Biuro Karier Studenckich,
• Centrum Biotechnologii,
• Centrum Edukacyjno-Kongresowe,
• Centrum Energetyki Prosumenckiej,
• Centrum Inkubacji i Transferu Technologii,
• Centrum Inżynierii Biomedycznej,
• Centrum Komputerowe,
• Centrum Kształcenia Kadr Lotnictwa Cywilnego,
• Centrum Kształcenia Ustawicznego,
• Centrum Kultury Studenckiej „Mrowisko”,
• Centrum Nowych Technologii,
• Centrum Popularyzacji Nauki,
• Centrum Zaawansowanych Technologii Bezpieczeństwa i Obronności,
• Centrum Zarządzania Projektami,
• Centrum Zdalnej Edukacji,
• Klub Malucha Kropka,
• Klub Pracowników Politechniki Śląskiej,
• Międzynarodowe Centrum Badań Interdyscyplinarnych,
• Muzeum Geologii,
• Muzeum Techniki Politechniki Śląskiej,
• Osiedle Studenckie Politechniki Śląskiej,
• Ośrodek Sportu,
• Przychodnia Akademicka,
• Studium Języków Obcych,
• Szkoła Doktorów,
• Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.

Historia Politechniki Śląskiej

Pomysł utworzenia Politechniki w Katowicach oraz pierwsze decyzje

Już w latach dwudziestych XX wieku zainicjowano działania na rzecz powołania Politechniki Śląskiej. W skład tego przedsięwzięcia wchodził Sejm Śląski oraz wojewoda Michał Grażyński. Grupa posłów, w tym ks. Adamski oraz ks. Władysław Chrzanowski, złożyła w dniu 3 lutego 1921 roku wniosek nr 2455, domagając się utworzenia Politechniki. Dla tych potrzeb, zaprojektowano i zrealizowano gmach przy ulicy Zygmunta Krasińskiego w Katowicach, który został oddany do użytku w marcu 1931. Budowa była finansowana przez Wydział Oświecenia Publicznego województwa śląskiego. Na podstawie uchwały Sejmu Śląskiego z 31 marca 1931 roku utworzono w Katowicach Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe, które otrzymały nowy gmach. W okresie międzywojennym w obiekcie, znajdującym się przy ulicy Zygmunta Krasińskiego, mieściły się m.in. Państwowa Szkoła Górnicza, Śląski Instytut Rzemieślniczo-Zawodowy oraz Żeńska Szkoła Zawodowa Towarzystwa Polek. W 1936 roku władze wojewódzkie ustanowiły Wyższe Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych, którego pierwszym dziekanem był profesor Władysław Kuczewski, późniejszy twórca i pierwszy rektor Politechniki Śląskiej.

Na początku 1945 roku, po przybyciu administracji na Śląsk, powrócono do idei utworzenia Politechniki. Już 26 lutego 1945 roku zorganizowano Tymczasową Komisję Organizacyjną Politechniki w Katowicach, której przewodniczył inż. Stanisław Majewski, dyrektor Szkoły Górniczej. W drugiej połowie kwietnia 1945 roku Komisja skierowała memoriał do rządu i Prezydium Krajowej Rady Narodowej, postulując powołanie wyższej szkoły technicznej na Śląsku, jednocześnie prowadząc rozmowy z potencjalnymi pracownikami uczelni.

24 maja 1945 roku wydano dekret nr 118 Prezydenta Krajowej Rady Narodowej, który formalnie powołał Politechnikę Śląską w Katowicach (Dz.U. RP Nr 21 z dnia 11 czerwca 1945 r.). Nowa uczelnia składała się z czterech wydziałów: Elektrycznego, Hutniczego, Inżynieryjno-Budowlanego oraz Mechanicznego. Już 30 maja 1945 roku minister oświaty powierzył Władysławowi Kuczewskiemu obowiązki organizacyjne związane z tworzeniem uczelni, a on, jako organizator Politechniki Warszawskiej, przystąpił do organizacji nowego ośrodka edukacyjnego na terenie Śląska i Krakowa, gdzie utworzono wydziały politechniczne przy Akademii Górniczo-Hutniczej. W kwietniu 1945 roku w Krakowie działały różne wydziały politechniczne, m.in. Architektury, Chemiczny oraz Mechaniczny.

W wyniku rozmów z Krakowskim Komitetem Organizacji Wydziałów Politechnicznych postanowiono, że wydziały, które rozpoczęły działalność w Krakowie, zostaną przeniesione na Śląsk. Ostatecznie przeniesiono wydziały Mechaniczny, Elektryczny i Inżynieryjny z Krakowa, natomiast Wydział Architektury nie mógł zostać przeniesiony, a związany z Akademią Górniczą Wydział Hutniczy pozostał w Krakowie. Profesor Kuczewski odnosząc sukces w pozyskiwaniu kadr chemicznych z Politechniki Lwowskiej, stał się kluczową postacią w nowo tworzonej uczelni.

W rezultacie w czerwcu 1945 roku minister oświaty podjął decyzję o włączeniu do Politechniki Śląskiej wydziałów Chemicznego, Elektrycznego, Inżynieryjno-Budowlanego oraz Mechanicznego po wcześniejszym przeprowadzeniu wykładów dla około 1200 studentów. Oficjalne rozpoczęcie roku akademickiego w Politechnice Śląskiej miało miejsce w Krakowie 6 czerwca 1945 roku w auli Akademii Górniczo-Hutniczej.

Przeniesienie Politechniki do Gliwic

Jednak z biegiem czasu poszukiwano odpowiedniejszej lokalizacji dla Politechniki Śląskiej, ponieważ pierwotny gmach Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych okazał się zbyt mały, aby pomieścić wszystkie cztery wydziały, a także brakowało terenów do zbudowania dzielnicy akademickiej. Wśród tych trudności organizatorzy zdecydowali, że najlepszym miejscem dla Politechniki będzie Gliwice. To miasto w tamtych czasach wyróżniało się pięknem i korzystnym środowiskiem, a także miało wiele zieleni i parków.

Gliwice przed 1945 rokiem pełniły funkcję lokalnego ośrodka administracyjnego z liczną kadrą inżynieryjno-urzędniczą. Miasto dysponowało wieloma instytucjami oświatowymi, co zapewniało dostępność wolnych obiektów. Mieszkańcy Lwowa i innych regionów zamieszkujący Gliwice chętnie wspierali nową lokalizację uczelni. Władze Gliwic także z radością podchodziły do powstania Politechniki Śląskiej i planowały utworzenie dzielnicy akademickiej, co miało na celu nadanie wyjątkowego charakteru temu miastu. Ostateczne przeniesienie Politechniki Śląskiej z Katowic do Gliwic zostało potwierdzone przez dekret Krajowej Rady Narodowej 20 marca 1946 roku oraz werdykt Ministerstwa Oświaty w marcu 1947 roku.

W dniu 21 czerwca 1945 roku władze Gliwic oraz Politechniki Śląskiej podpisały porozumienie na mocy którego miały zostać przekazane budynki użyteczności publicznej oraz mieszkaniowe na potrzeby uczelni. Administracja Politechniki Śląskiej rozpoczęła działalność 26 czerwca 1945 roku, a pierwszym rektoratem był budynek na ulicy Częstochowskiej. Od samego początku mieszkała tam administracja oraz bursy dla studentów.

4 lipca 1945 roku ogłoszono konkurs na obsadę katedr, z zamiarem ogłoszenia wyników 1 sierpnia 1945 roku. Równocześnie prowadzono intensywne działania mające na celu promowanie nowej uczelni oraz pozyskiwanie najlepszej kadry profesorskiej. 6 sierpnia 1945 roku przedstawiono komunikat dotyczący warunków przyjęcia oraz wstępnego egzaminu na wszystkie wydziały Politechniki Śląskiej. Proces rekrutacji studentów musiał zmierzyć się z wieloma wyzwaniami.

Ponad tysiąc studentów zostało przyjętych na różne semestry w Krakowie na cztery wydziały Politechniki Śląskiej w maju 1945 roku. Różnorodność przygotowania studentów wynikała z trudności spowodowanych działaniami wojennymi, a także z przymusowych przesiedleń. By umożliwić studium osobom w różnym wieku oraz zróżnicowanym wykształceniem, odbyły się kursy przygotowawcze w Krakowie, Katowicach i Gliwicach. Pierwsze egzaminy wstępne odbyły się od 1 do 5 października 1945 roku, równolegle z przenoszeniem wydziałów Politechniki Śląskiej z Krakowa do Gliwic.

Pierwsze lata działalności (1945–1968)

Inauguracja roku akademickiego w Politechnice Śląskiej w Gliwicach miała miejsce 29 października 1945 roku w gmachu przy ulicy Strzody 21. Wykład inauguracyjny wygłosił profesor Wiktor Jakób. W październiku 1945 roku rozpoczęło studia 2750 osób na semestrach pierwszym, drugim, trzecim, piątym i siódmym. Uczelnia dysponowała 54 katedrami z niemal 200 pracownikami naukowymi. W listopadzie tego samego roku przeprowadzono cztery przewody habilitacyjne, w tym dla Ewy Pilatowej oraz Franciszka Nowotnego.

Pierwsza rozprawa doktorska w Gliwicach miała miejsce 13 czerwca 1946 roku, a tytuł doktora nauk technicznych przyznano Eljaszowi Zielskiemu, który był uczniem prof. Romana Witkiewicza z Politechniki Lwowskiej. Z kolei w Gliwicach wprowadzono plany i programy studiów wzorując się na Politechnice Lwowskiej. Do roku akademickiego 1948/49 studia dzienne były jednolite, jednak od kolejnego roku wprowadzono dwustopniowy system studiów: inżynierskie oraz magisterskie. Wstępne studium, trwające dwa lata, przekształcono w studium przygotowawcze, które istniało aż do 1956 roku. W latach 1946–1956 w ramach studiów wstępnych przygotowano ponad trzy tysiące osób do podjęcia nauki w różnych wydziałach Politechniki Śląskiej.

Wysoka jakość kadr dydaktycznych w Politechnice Śląskiej stanowiła jej największy atut w tamtym okresie. Mimo przeciwności, Politechnika Śląska pozostała w Gliwicach, zdobywając uznanie na krajowej scenie. W 1947 powołano nawet komisję ministerialną, mającą na celu ocenę celowości istnienia Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W skład komisji weszli m.in. rektorzy Politechniki Warszawskiej oraz Politechniki Gdańskiej, której opinia była pozytywna, co umocniło pozycję Politechniki Śląskiej.

Podstawowa kadra nauczycielska Politechniki Śląskiej w większości wywodziła się z Politechniki Lwowskiej, a ich przybycie do Gliwic trwało do połowy 1946 roku. Właśnie w tym czasie dotarła kolejna grupa profesorów ze Lwowa, zorganizowana przez prof. Włodzimierza Burzyńskiego, która została entuzjastycznie powitana. Wśród nich znajdowało się wiele znakomitych postaci, takich jak Włodzimierz Burzyński, Stanisław Fryze oraz Wacław Leśniański.

Wśród profesorów, którzy przybyli do Gliwic byli także Zygmunt Ciechanowski (wspierany przez Zygmunta Ciechanowskiego), atutem Politechniki byli także młodsi pracownicy naukowi oraz studenci, którzy później zostali profesorami. Wiele z tych osób odegrało kluczową rolę w organizacji uczelni. W 1949 roku Politechnika Śląska wydała pierwszy rocznik absolwentów, liczący około 700 osób z wydziałów Chemicznego, Elektrycznego, Inżynieryjno-Budowlanego oraz Mechanicznego.

Rok 1968 i później

W marcu 1968 roku w gmachach uczelni miały miejsce intensywne protesty studentów oraz gorące zebrania, podczas których usuwano dziekanów i represjonowano studentów, czego głównie dopuszczał się ówczesny rektor Politechniki, prof. dr inż. Jerzy Szuba. W tym samym roku powstały filie Politechniki Śląskiej w Dąbrowie Górniczej, Katowicach i Rybniku, przywracając dwustopniowy charakter studiów: magisterskich 5-letnich oraz inżynierskich 4-letnich. W 1969 roku inauguracji doczekał się nowy Wydział Metalurgiczny w Politechnice Śląskiej, z siedzibą w katowickiej filii, a Wydział Chemiczny przekształcono na Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej.

Wydział Budownictwa Przemysłowego i Ogólnego zmienił nazwę na Wydział Budownictwa i Architektury, a w 1969 roku utworzono również pierwszy w Polskich uczelniach technicznych Wydział Matematyczno-Fizyczny. W 1970 roku zainaugurowano istnienie Wydziału Organizacji Produkcji w filii katowickiej, a przy tej samej siedzibie oddano nowy pawilon dla Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej. W 1971 roku nadano nazwę Wydziału Automatyki na Wydział Automatyki i Informatyki, a na początku lat siedemdziesiątych zlikwidowano katedry, tworząc 36 instytutów.

Na Wydziale Budownictwa i Architektury powołano Instytut Architektury i Urbanistyki, który później stał się samodzielnym Wydziałem Architektury. W październiku 1974 roku utworzono Instytut Transportu i Komunikacji, który uzyskał status wydziału w 1974 roku. W lat 70-tych Politechnika Śląska dynamicznie rozwijała się, rozbudowując swoją infrastrukturę oraz poszerzając ofertę edukacyjną.

Powstanie Solidarności, stan wojenny

W grudniu 1980 roku zarejestrowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność, na czoło którego stanął mgr inż. Jan Tadeusz Żeliński z Instytutu Techniki Cieplnej. W 1981 roku miały miejsce drugie wolne wybory rektora, w których zwyciężył profesor Ryszard Petela. Po wprowadzeniu stanu wojennego rektor oraz kilku dziekanów straciło swoje stanowiska, a studenci i pracownicy uczelni spotkali się z licznymi represjami, w tym aresztowaniami oraz internowaniem. W rezultacie około 140 osób straciło pracę, a zajęcia dydaktyczne w Politechnice Śląskiej były zawieszone od 13 grudnia 1981 do 21 stycznia 1982.

W dniu 1 października 1984 roku Wydział Automatyki i Informatyki został przekształcony w Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki, a Wydział Transportu funkcjonował jako Instytut Transportu. Również w tym okresie zakończeniu uległy działalność takie jednostki jak Instytut Kotłów oraz Siłowni Cieplnych i Jądrowych. Powstał Ośrodek Szkoleniowy w Rybniku, którego celem było kształcenie osób pracujących.

Politechnika Śląska w III RP

Po roku 1989 Politechnika Śląska zyskała pełną autonomię. 7 listopada 1989 roku odbyły się pierwsze wybory rektora w nowych warunkach, a 1 grudnia tego samego roku rozpoczęła się kadencja nowo wybranych władz. W pierwszych latach skupiono się na ustabilizowaniu organizacji uczelni, a w październiku 1992 roku z połączenia Katedry Zarządzania oraz Ośrodka Nauk Społecznych utworzono Instytut Organizacji i Zarządzania Przedsiębiorstwem. Także w 1992 roku powstała Fundacja na rzecz Politechniki Śląskiej, której celem było pozyskiwanie funduszy na rozwój uczelni.

W 1993 roku jeszcze bardziej zaawansowano zmiany, łącząc Wydział Mechaniczny-Energetyczny z Wydziałem Inżynierii Środowiska, co doprowadziło do powstania Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki. Wydział ten uzyskał najwyższą kategoryzację oraz znaczenie na Politechnice Śląskiej, co skutkowało dużym zatrudnieniem wykwalifikowanej kadry naukowej. Przełomowe wydarzenia nastąpiły także w 1994 roku, kiedy to Gliwice przekazały obiekty sportowe uczelni. W kolejnych latach w Politechnice Śląskiej rozpoczęto intensyfikację działalności dydaktycznej i badawczej, oraz organizację Konferencji oraz Sympozjów.

Z dniem 1 października 2006 roku nadano uczelni nową nazwę „Politechnika Śląska”, a 2020 roku z dumą obchodzono jubileusz 75-lecia jej istnienia jako renomowanej szkoły technicznej.

Poczet rektorów

Historia rektorów Politechniki Śląskiej to opowieść o wielu osobach, które przez lata stanowiły o kierunku i rozwoju tej uczelni. Oto lista osób, które pełniły tę zaszczytną funkcję:

• Władysław Kuczewski (1945–1951),
• Michał Śmiałowski (1951–1952),
• Gabriel Kniaginin (1952–1954),
• Zbigniew Jasicki (1954–1956),
• Stanisław Ochęduszko (1956–1959),
• Tadeusz Laskowski (1959–1965),
• Jerzy Szuba (1965–1974),
• Jerzy Nawrocki (1974–1981),
• Ryszard Petela (1981–1982),
• Marian Starczewski (1982–1984),
• Antoni Niederliński (1984–1987),
• Tadeusz Chmielniak (1987–1990),
• Wilibald Winkler (1990–1996),
• Bolesław Pochopień (1996–2002),
• Wojciech Zieliński (2002–2008),
• Andrzej Karbownik (2008–2016),
• Arkadiusz Mężyk (2016–2024),
• Marek Pawełczyk (od 1 września 2024).

Władze uczelni

W kadencji 2024–2028 na Politechnice Śląskiej zaplanowano następujące zmiany i obsady w strukturze kierowniczej uczelni:

Stanowisko	Imię oraz nazwisko
Rektor	prof. dr hab. inż. Marek Pawełczyk
Prorektor ds. Infrastruktury i Inwestycji	prof. dr hab. inż. Zbigniew Paszenda
Prorektor ds. Nauki oraz Współpracy Międzynarodowej	prof. dr hab. inż. Sebastian Werle
Prorektor ds. Ogólnych	prof. dr hab. inż. Bożena Skołud
Prorektor ds. Studenckich i Kształcenia	prof. dr hab. inż. Anna Chrobok
Prorektor ds. Współpracy z Otoczeniem Społeczno-Gospodarczym	dr hab. inż. Marcin Staniek

Absolwenci

W kontekście omawiania tej problematyki, nie można pominąć grupy absolwentów Politechniki Śląskiej.

Wykładowcy

Temat dotyczący wykładowców związany jest z istotną kategorią, jaką są wykładowcy Politechniki Śląskiej.

---

Oceń: Politechnika Śląska

---