Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gliwicach

---

Historia

Historia kościoła w Zębowicach, koło Olesna, sięga 1493 roku, kiedy to dokonano jego budowy. Najstarszy znany opis tej historycznej świątyni datuje się na 1679 rok, w którym wspomniano o wolnostojącej dzwonnicy oraz malowidłach znajdujących się w jej wnętrzu.

W 1777 roku do nawy kościoła dostawiono nową wieżę, której budowniczym był cieśla Wojciech Kokot. W XVIII wieku wprowadzono znaczące zmiany do wystroju wnętrza, a następnie, w 1878 roku, nowe polichromie wykonał artysta Johann Gaida.

W czasie III powstania śląskiego, świątynia została uszkodzona przez pocisk artyleryjski. Śrut przebił balustradę chóru muzycznego oraz organy, a ostatecznie utknął w belce poprzecznej. Niewypał znaleziono podczas późniejszych prac rozbiórkowych.

Po wzniesieniu murowanego kościoła w Zębowicach w 1911 roku, drewniana konstrukcja została zakupiona przez władze miejskie. W 1925 roku przeniesiono ją do Gliwic na nowo utworzony Cmentarz Centralny. Prace rekonstrukcyjne nadzorował Robert Josefek, a architekt miejski Karl Schabik pełnił rolę konsultanta. Polichromie ścian i stropu zostały przeniesione przez Karola Platzka.

Po poświęceniu kościoła 12 września 1925 roku, obiekt został udostępniony dla wiernych. Służył jako kaplica pogrzebowa i miejsce modlitwy, jednak z czasem zapomniany przez konserwatorów, zaczął podupadać. W końcu lat 70. XX wieku kościół zamknięto dla obrzędów liturgicznych.

Od 1960 roku parafia Wszystkich Świętych podejmowała próby remontu obiektu, jednak znaczące działania podjęto dopiero po 1989 roku, gdy świątynia znalazła się w stanie ruiny. W 1992 roku kościół został całkowicie rozebrany, a jego elementy poddano konserwacji. Prace związane z przeniesieniem obiektu na teren nieczynnego Cmentarza Starokozielskiego rozpoczęły się dopiero w 1997 roku.

Ostatecznie zrekonstruowany kościół został oddany do użytku dzięki staraniom gminy i diecezji, a jego poinauguracja odbyła się 15 sierpnia 2000 roku, kiedy to biskup gliwicki Jan Wieczorek dokonał konsekracji. Kościół od tego momentu pełnił funkcję kościoła rektorskiego. Dnia 1 lipca 2004 roku został podniesiony do rangi kościoła parafialnego wraz z erygowaniem nowej parafii.

Architektura i wyposażenie

Kościół, który pierwotnie został zbudowany w stylu gotyckim, przeszedł szereg przekształceń na przestrzeni wieków. W XVII i XVIII wieku budowla została całkowicie przebudowana, przybierając formy barokowe, które przetrwały do dziś. Obecnie, w odróżnieniu od pierwotnych założeń, jego orientacja jest inna – prezbiterium usytuowane jest w kierunku północno-zachodnim.

Świątynia charakteryzuje się nawią i węższym od niej prezbiterium, które zostało wykonane w tradycyjnej konstrukcji zrębowej. Wysoka wieża natomiast opiera się na solidnej konstrukcji słupowej. Z tyłu prezbiterium znajduje się zakrystia, do której przylega loża kolatorska. Dachy kościoła pokryte są gontem, a niezwykle charakterystyczną cechą jest wieżyczka umieszczona nad nawą, przeznaczona na sygnaturkę. Na wieży zawieszony jest dzwon noszący imię „Maksymilian”, który datowany jest na rok 1927.

Znaczącą częścią wyposażenia kościoła są ołtarze i ambona, które zostały przeniesione z Zębowic w trakcie transferu świątyni. Ołtarz główny, wzbogacony barokowymi elementami, pochodzi z XVIII wieku i zdobi go obraz przedstawiający Matkę Boską Szkaplerzną oraz figury świętych Piotra i Pawła. Dodatkowo, ołtarze boczne pochodzą z XIX wieku i charakteryzują się następującymi obrazami: w lewym ołtarzu ukazano św. Brygidę, a w prawym – św. Annę, która uczy Marię.

Organy, które również są znaczącym elementem wnętrza, datują się na XVIII wiek, a ich prospekt został starannie odrestaurowany. W kościele znajdują się także dwie kropielnice, mające swoje korzenie w tej samej epoce. Figury, takie jak Ecce Homo z 1505 roku, również przybyły z Zębowic i obecnie są umieszczone w Pocysterskim Zespole Klasztorno-Pałacowym w Rudach.

Na wewnętrznych ścianach oraz stropach kościoła można podziwiać polichromie z XVIII wieku, które zostały odtworzone podczas recentnej renowacji budynku. Na stropie nad nawą znajduje się majestatyczne Oko Opatrzności, otoczone symbolami pochodzącymi z Litanii Loretańskiej, co dodaje wnętrzu niepowtarzalnego charakteru. W prezbiterium występuje scena Koronacji Matki Boskiej, a nad lożą dostrzec można postacie świętego Wiktora oraz świętej Amalii.

Otoczenie

Świątynia, której historia sięga głęboko w przeszłość, jest usytuowana na terenie, który pierwotnie był częścią cmentarza starokozielskiego. W najbliższym sąsiedztwie można dostrzec nieliczne nagrobki, które przypominają o dawnych mieszkańcach tej okolicy.

Nieopodal stoi kaplica św. Jacka Odrowąża, która dodaje uroku całemu otoczeniu. Znajdujący się tam krzyż z figurą Chrystusa oraz figura Matki Boskiej stanowią ważne elementy przestrzeni religijnej, przyciągając zarówno osoby wierzące, jak i turystów.

Dodatkowo, okolica świątyni jest bogata w zieleń, pełna licznych drzew, które tworzą idylliczny krajobraz sprzyjający refleksji i modlitwie.

---

Oceń: Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gliwicach

---