Kościół św. Barbary w Gliwicach, znany również jako Kościół Garnizonowy, to ważny obiekt sakralny, który pełni funkcję parafialną dla parafii wojskowej w Gliwicach, usytuowany w dekanacie Gliwice w diecezji gliwickiej. Znajduje się on w malowniczej dzielnicy Śródmieście, która ma bogatą historię i ciekawe obiekty do zwiedzania.
Kościół, który pierwotnie był miejscem kultu ewangelickiego, przeszedł przez różne zmiany na przestrzeni lat. W 1867 roku w ramach renowacji w starym wnętrzu kościoła zamiast tradycyjnego ołtarza umieszczono nowoczesny marmurowy krzyż, co było znaczącym krokiem w kierunku adaptacji przestrzeni do potrzeb liturgicznych parafii wojskowej.
Co więcej, w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła przebiegają interesujące szlaki turystyczne, które przyciągają miłośników aktywnego wypoczynku. Można tam natrafić na:
- Szlak Powstańców Śląskich,
- Szlak Husarii Polskiej,
- trasę rowerową nr 3.
Te szlaki nie tylko uatrakcyjniają okolicę, ale także pozwalają na lepsze poznanie historii regionu oraz jego dziedzictwa kulturowego.
Historia
W historii Kościoła św. Barbary w Gliwicach ważną rolę odgrywa jego poprzednik, drewniana konstrukcja jednonawowa, która powstała przed rokiem 1482 i funkcjonowała aż do 1860 roku. Na pamięć po tej świątyni pozostał krzyż, który został ufundowany przez pastora Roberta Sigismunda Beera; umiejscowiony jest w okolicy dawnego prezbiterium. Od 14 września 1809 roku odbywały się w nim nabożeństwa zarówno katolickie, jak i ewangelickie. Ewangelicy przejęli kościół na mocy uroczystej ceremonii 7 lipca 1815 roku.
W związku z rosnącą liczbą wiernych, w 1835 roku podjęto decyzję o budowie nowego kościoła. Projekt nowej świątyni zrealizowano w latach 1856-1859 z udziałem miejscowej parafii ewangelickiej oraz berlińskiego architekta Augusta Stülera. Kamień węgielny wmurowano 15 maja 1856 roku, a ceremonii poświęcenia kościoła dokonano 1 listopada 1859 roku.
W czasie budowy wieży kościoła pojawiły się istotne problemy konstrukcyjne, które spowodowały, że na wysokości 18,3 m odchylenie od pionu wyniosło aż 15 cm. Po licznych zabiegach prostowania wieża osiągnęła następnie wysokość 25,3 m. Zwieńczono ją strzelistym hełmem o wysokości 19,2 m, co łącznie daje imponującą wysokość całego obiektu wynoszącą 44,5 m. Świątynia została oddana do użytku dopiero w 1863 roku. Po zakończeniu II wojny światowej kościół przekazano duszpasterstwu Wojska Polskiego.
Architektura i wnętrze
Świątynia w Gliwicach, znana jako kościół św. Barbary, ujmuje swoim klasycznym wyglądem. Jej konstrukcja opiera się na tradycyjnej formie bazyliki trójnawowej, która jest przykryta stropem bez transeptu i bocznych kaplic.
W nawach bocznych, które są mniejsze pod względem wysokości, można dostrzec empory wspartą na solidnych filarach. W głównej nawie, tuż naprzeciw prezbiterium, znajduje się prospekt organowy, który stanowi wyjątkowy element architektoniczny.
Główny ołtarz, utrzymany w stylu klasycystycznym, przedstawia św. Barbarę w towarzystwie męczennic. W latach 90. XX wieku w zwieńczeniu tego ołtarza umieszczono kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, który wcześniej znajdował się w ołtarzu bocznym. Ołtarze umiejscowione w nawach bocznych poświęcono Najświętszemu Sercu Jezusa, św. Antoniemu, św. Józefowi oraz św. Judzie Tadeuszowi.
Ściany kościoła zdobią współczesne malowidła, które przedstawiają takie postaci jak Chrystus w Mandorli oraz św. Maksymiliana Kolbe. Dodatkowo, wyjątkowym elementem wystroju są tablice i epitafia, które upamiętniają Polaków zesłanych na Syberię, ofiary łagrów, Orlęta Lwowskie oraz żołnierzy Armii Krajowej.
Otoczenie
Przed obliczem kościoła w Gliwicach dostrzegamy posąg św. Barbary, który przyciąga uwagę wielu wiernych oraz turystów. Warto także zwrócić uwagę na krzyż, który stanowi upamiętnienie dla poprzedniej, drewnianej świątyni, która niegdyś stała w tym miejscu.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 20.05.2010 r.]
- Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1.01.1999 r. do 4.02.2020 r.. wkz.katowice.pl. [dostęp 04.02.2020 r.]
- Jolanta Wnuk: Kościół pw. św. Barbary. W: Gliwice znane i nieznane. Wyd. 3. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2010 r., s. 127-131. ISBN 978-83-89856-31-9.
- PTTK Oddział Ziemi Gliwickiej - Trasy rowerowe w Gliwicach. [dostęp 06.10.2012 r.]
- Kuria Diecezjalna w Gliwicach. [dostęp 06.10.2012 r.]
- PiotrP. Siemko PiotrP., Nie zachowane kościoły drewniane Górnego Śląska, Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2001 r. [dostęp 13.02.2024 r.].
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Kościół św. Jacka w Gliwicach | Kościół św. Józefa w Gliwicach | Kościół św. Rodziny w Gliwicach | Kościół Wszystkich Świętych w Gliwicach | Parafia Katedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach | Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gliwicach | Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gliwicach-Bojkowie | Parafia św. Jacka w Gliwicach | Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gliwicach-Łabędach | Parafia Wszystkich Świętych w Gliwicach | Kościół św. Antoniego w Gliwicach | Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Gliwicach | Kościół Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych w Gliwicach | Parafia św. Bartłomieja w Gliwicach | Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gliwicach | Kościół Marcina Lutra w Gliwicach-Łąbędach | Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach | Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gliwicach-Łabędach | Kościół Trójcy Świętej w Gliwicach | Kościół św. Jerzego w Gliwicach-ŁabędachOceń: Kościół św. Barbary w Gliwicach