Horst Bienek

---

Życiorys

Dzieciństwo Horsta Bienka przypadło na robotniczą dzielnicę Gliwic, gdzie spędził swoje pierwsze lata życia. W 1945 roku, na skutek politycznych zawirowań, został wysiedlony do Niemiec. Decyzję o opuszczeniu Gliwic podjął samodzielnie, gdyż zakazano używania języka niemieckiego, a niemieckojęzyczna prasa przestała być wydawana. Po przybyciu do Niemiec znalazł się w radzieckiej strefie okupacyjnej. W Berlinie Wschodnim uczył się pod okiem Bertolta Brechta, co miało znaczący wpływ na jego późniejszą twórczość.

W 1951 roku Bienek został aresztowany przez NKWD z powodu współpracy z niemieckim dziennikarzem, Günterem Grellem, który działał na zlecenie CIA. W wyniku tego aresztowania skazano go na 20 lat ciężkiego więzienia w łagrach w Workucie na terenie ZSRR. W swojej oficjalnej biografii Bienek twierdził, że zarzuty dotyczyły jego działalności przeciwko polityce kulturalnej NRD, co skutkowało 25-letnim wyrokiem. W 1955 roku, na mocy amnestii, został zwolniony i osiedlił się w Republice Federalnej Niemiec, gdzie rozpoczął pracę jako redaktor radiowy, lektor oraz reżyser teatralny.

W swoich wczesnych dziełach Bienek podejmował temat doświadczeń związanych z okresem łagrowym. Pozostał jednak blisko związany ze swoimi korzeniami, koncentrując się na Gliwickim i Górnym Śląsku jako scenerii swoich literackich kreacji. Najbardziej cenionym przez krytyków dziełem Bienka jest gliwicka tetralogia, obejmująca powieści: Pierwsza polka, Wrześniowe światło, Czas bez dzwonów oraz Ziemia i ogień. Akcja tych powieści rozgrywa się w Gliwicach w czasach II wojny światowej, a w losach bohaterów wyraźnie odbijają się wątki autobiograficzne autora.

Bienek był osobą homoseksualną, a jego życie zakończyło się 7 grudnia 1990 roku w Monachium, gdzie zmarł na AIDS. Całe życie uważał się za niemieckojęzycznego Ślązaka. W 1987 roku odwiedził Gliwice, czterdzieści dwa lata po ich opuszczeniu, przy okazji realizacji filmu biograficznego. Wyraził wtedy przekonanie, że to Niemcy same spowodowały utratę Śląska, wspierając politykę Adolfa Hitlera.

W Gliwicach, przy ulicy, gdzie stał jego rodzinny dom, która znajduje się w Gliwicach Zatorzu (niem. Stadtwald), postawiono tablicę pamiątkową oraz nadano tej ulicy imię Horsta Bienka. Jego twórczość i życie pozostają w pamięci mieszkańców jako ważny element kulturalnej mozaiki regionu.

Twórczość

Horst Bienek, znany z wyjątkowych dzieł literackich, w swojej twórczości osiągnął niezwykłą różnorodność tematów i form. Poniżej przedstawiamy znaczące utwory, które tworzą jego literacką spuściznę.

• cela (Die Zelle, 1968),
• pierwsza polka (Die erste Polka, 1975), (powieść została sfilmowana przez Klausa Emmericha),
• wrześniowe światło (Septemberlicht, 1977),
• czas bez dzwonów (Zeit ohne Glocken, 1979),
• ziemia i ogień (Erde und Feuer, 1982),
• gliwickie dzieciństwo (Gleiwitzer Kindheit, 1976),
• opis pewnej prowincji (Beschreibung einer Provinz, 1983),
• zamek Königswald (Königswald oder Die Letzte Geschichte, 1984),
• stopniowe zamieranie krzyku (Das allmähliche Ersticken von Schreien, 1987),
• podróż w krainę dzieciństwa (Reise in die Kindheit, 1988),
• brzozy i wielkie piece. Dzieciństwo na Górnym Śląsku (Birken und Hochöfen. Eine Kindheit in Oberschlesien, 1990).

Każdy z tych utworów nie tylko odzwierciedla jego umiejętności pisarskie, ale również dokumentuje różne aspekty życia oraz kultury, z jakich się wywodził. Jego prace, w tym powieści i eseje, są istotnym wkładem w literaturę, a także są źródłem inspiracji dla wielu kolejnych pokoleń pisarzy.

---

Oceń: Horst Bienek

---