Wilhelm von Blandowski

---

Życiorys

Wilhelm von Blandowski był najmłodszym z jedenaściorga dzieci pruskiego oficera, Felixa von Blandowskiego i jego małżonki, Leopoldine z rodu Woyrsch. Rodzina ze strony ojca miała korzenie w zniemczonej polskiej szlachcie, co nadaje jego biografii niezwykły kontekst.

Po ukończeniu nauki w gimnazjum w Gliwicach w latach 1839-1840, Wilhelm kontynuował edukację w szkole górniczej w Tarnowskich Górach. Jego pierwsze doświadczenia zawodowe miały miejsce w kopalni w Königshütte, znanej dzisiaj jako część Chorzowa. Jego zainteresowanie geologią i przyrodą twierdzono, że zaczęło się właśnie tam.

W roku 1849, na zaproszenie władz, wziął udział w rządowej ekspedycji do Australii. W 1852 roku, jego pasja do nauk przyrodniczych doprowadziła do założenia Geological Society of Victoria, a dwa lata później miał zaszczyt pełnić funkcję pierwszego kuratora Muzeum Historii Naturalnej w Melbourne. Jego praca i zaangażowanie w badania nad tamtejszą florą i fauną przyniosły znaczące osiągnięcia.

Latem 1856 i w 1857 roku, w towarzystwie Gerarda Kreffta, podjął kolejną ekspedycję do dorzecza rzek Murray i Darling. W wyniku tych wypraw zebrano wiele cennych okazów ssaków, ryb oraz ptaków, które wzbogaciły zbiory Muzeum Wiktorii. Mimo sukcesów, w 1859 roku, już po powrocie do Hamburga, musiał stawić czoła skandalowi związanymu z jego badaniami, kiedy to zasugerował w opisach nowo odkrytych gatunków ryb, że mają one więzi ze współpracownikami Royal Society of Victoria.

W 1862 roku, na chwilę powracając do Gliwic, Wilhelm założył atelier fotograficzne. W tym samym czasie w gliwickiej drukarni Gustava Neumanna stworzono jego album fotograficzny, Australien in 142 Photographischen Abbildungen, który dokumentował jego badania. Niestety, album ten nie wszedł do masowej produkcji, a do dzisiaj zachowały się jedynie dwa egzemplarze tej niezwykłej pracy.

Ostatnie lata życia spędził w zakładzie psychiatrycznym w Bolesławcu, gdzie zmarł i został pochowany. Fragment nagrobka z jego epitafium przetrwał do dzisiaj, stając się świadectwem jego trudnej, ale pełnej pasji drogi życiowej. Wspomniano go jako osobę „ambitną, ekscentryczną, upartą, impulsywną, kłótliwą indywidualistę”. Na jego cześć, dwa rodzaje ryb nazwano Blandowskius oraz Blandowskiella.

Rok 2013 przyniósł nowe zainteresowanie jego osobą – Muzeum w Gliwicach zorganizowało dwie wystawy oraz wydano trzy książki na temat jego życia i działalności. Pierwsza wystawa, Wilhelm von Blandowski 1822-1878. Niespokojne odbicie, miała miejsce w Czytelni Sztuki w okresie od 17 maja do 31 lipca 2013 roku. Druga, zatytułowana Naturalista, czyli Wilhelm von Blandowski w Australii, odbyła się w okresie od 20 września do 8 grudnia 2013 roku. Publikacje towarzyszące tym wystawom obejmowały tytuł Niepokoje Wilhelma von Blandowskiego przygotowany przez Wojciecha Nowickiego, monografię Naturalista czyli Wilhelm von Blandowski w Australii pod redakcją Ewy Wosz i Anity Hermannstaedter oraz album Zakład fotograficzny Wilhelma von Blandowskiego, opracowany przez Damiana Recława.

W 2015 roku, przy Bankowej 4, gdzie kiedyś znajdowało się atelier Blandowskiego, odsłonięto pamiątkową tablicę zaprojektowaną przez rzeźbiarza Krzysztofa Nitscha. W 2022 roku na Cmentarzu Hutniczym w Gliwicach zamontowano epitafium, które ma na celu upamiętnienie tego wyjątkowego człowieka.

Wybrane prace

Wilhelm von Blandowski był wybitnym badaczem, który pozostawił po sobie szereg cennych prac naukowych i publikacji. Jego wkład w poznanie Australii oraz jej naturalnych i kulturowych zasobów jest nieoceniony.

• Australia Terra Cognita, 1855,
• Australien in 142 Photographischen Abbildungen. Gleiwitz: Neumann, 1862,
• Personal Observations Made in an Excursion towards the Central Parts of Victoria, including Mount Macedon, McIvor, and the Black Ranges. Transactions of the Philosophical Society of Victoria, including the Papers and Proceedings of the Society, for the Past Year, ending in July 1 (1855): s. 50–74,
• The Primary Upheaval of the Land around Melbourne and the Recent Origin of the Gypsum or Sulphate of Lime W: Personal Observations in Victoria, Melbourne, VIC: Goodhugh & Trembath, 1855,
• Recent Discoveries in Natural History on the Lower Murray. Transactions of the Philosophical Institute of Victoria, from September to December, 1857, inclusive 2/2 (1858): s. 124–37,
• Ueber die Ureinwohner Australiens. Sitzungs-Berichte der naturewissenschaftlichen Gesellschaft Isis zu Dresden 10–12 (1861): s. 101–10.

---

Oceń: Wilhelm von Blandowski

---