Teresa Kowalska

---

Życiorys

Córka Władysława oraz Zuzanny, Teresa Kowalska pochodziła z rodziny przesiedleńców ze Lwowa. W okresie od 1963 do 1968 roku studiowała chemię na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach. Po zmianie nazwy instytucji w 1968 roku rozpoczęła pracę w Instytucie Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

W 1972 roku uzyskała stopień doktora nauk chemicznych. W latach 1974–1975 przebywała na stypendium British Council dla doktorantów, które odbyła na Wydziale Chemicznym Uniwersytetu Salford, położonym w Lancashire, w Anglii. Podczas swojego stypendium, pracowała pod kierunkiem znanego profesora Hansa Suschitzky’ego, który był dyrektorem sekcji chemii organicznej.

W периода 1981–1984 pełniła funkcję wicedyrektora Instytutu Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, odpowiadając za sprawy techniczne. W 1988 roku uzyskała habilitację w zakresie chemii fizycznej na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

W dalszym etapie swojej kariery zawodowej, pracowała na różnych stanowiskach, w tym jako docent (1990–1991) oraz profesor nadzwyczajny (1991–2000). Ostatecznie uzyskała tytuł profesora zwyczajnego w Instytucie Chemii swojej Almae Matris. W 1999 roku osiągnęła tytuł profesora.

Między 2004 a 2006 rokiem była kierownikiem Zakładu Fizykochemicznych Podstaw Chromatografii, a od 2006 roku kierowała Zakładem Chemii Ogólnej oraz Chromatografii w Instytucie Chemii swojej uczelni.

Dorobek naukowy

Teresa Kowalska jest uznawanym autorem i współautorem ponad 300 prac naukowych, które zdobyły ponad 2700 cytatów w literaturze. Jej wysoka zawartość publikacji została potwierdzona wartością indeksu Hirscha, który osiągnął 25.

Przez pewien czas pełniła rolę redaktora naczelnego renomowanego czasopisma Acta Chromatographica, które jest wydawane przez Instytut Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Akademiai Kiado. Ponadto, była zaangażowana w pracę redakcyjną w różnych czasopismach dotyczących chemii, takich jak Journal of Planar Chromatography – Modern TLC (wydawane przez Springer Hungarica w Budapeszcie, Węgry), Bulgarian Chemical Communications (wydawane przez Bułgarską Akademię Nauk w Sofii, Bułgaria), Acta Universitatis Cibinensis, Series F – Chemistry oraz Advances in Chromatography, Electrophoresis and Related Separation Methods (ACE) (wydawane przez Chromatograficzną Grupę Dyskusyjną Węgierskiego Towarzystwa Chemicznego w Budapeszcie, Węgry).

W ramach swoich działań naukowych, była także aktywną członkinią dwóch komitetów naukowych Polskiej Akademii Nauk. Często przewodniczyła sesjom naukowym podczas licznych sympozjów, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Od 2002 do 2019 roku kierowała dorocznym ogólnopolskim sympozjum naukowym z zakresu chromatografii, które tradycyjnie odbywało się w Szczyrku, organizowanym przez Instytut Chemii Uniwersytetu Śląskiego.

Kowalska prowadziła współpracę badawczą z naukowcami z Uniwersytetu w Belgradzie, gdzie na zaproszenie wygłaszała wykłady. Jej związek z tym miastem sięga czasów dzieciństwa, kiedy to regularnie odwiedzała swojego wujka, pracownika polskiej ambasady w Jugosławii. Dzięki tym wizytom nabyła biegłość w języku serbskim i z pasją czytała literaturę w tym języku.

Twórczość zawodowa (wybór)

• Rola wiązania wodorowego w etapach inicjowania i rozwijania łańcucha reakcji autooksydacji układu alkohol oleinowy-alkohol alifatyczny (Katowice 1979; Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; nr 315),
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Handbook of Thin-Layer Chromatography (pod red. J. Shermy i B. Frieda, Marcel Dekker, Inc., New York, 1991),
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Handbook of Thin-Layer Chromatography, 2nd Edition, Revised and Expanded (pod red. J. Shermy i B. Frieda, Marcel Dekker, Inc., New York, 1996),
• A comparison of the models applied for optimization of the binary eluent composition in the RP-TLC systems by means of the interpretative methods, [w:] Dünnschicht-Chromatographie. In memoriam Prof. Dr. Hellmut Jork (wespół z W. Prusem; Pod red. R.E. Kaisera, W. Günthera, H. Gunza and G. Wulffa, InCom Sonderband 1996, Düsseldorf, 1996),
• Sorbents in thin-layer chromatography, [w:] Planar Chromatography A Retrospective View for the Third Millennium (pod red. Sz. Nyiredy’ego, Springer, Budapest, 2001),
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Encyclopedia of Chromatography (wespół z W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2001; również w multimedialnym wydaniu encyklopedii),
• Optimization of thin-layer chromatography, [w:] Encyclopedia of Chromatography (wespół z W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2001; również w multimedialnym wydaniu encyklopedii),
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Handbook of Thin-Layer Chromatography, 3rd Edition, Revised and Expanded (wespół z K. Kaczmarskim, W. Prusem; pod red. J. Shermy i B. Frieda, Marcel Dekker, Inc., New York, 2003),
• Analyte-Analyte interactions, effect on TLC band formation, [w:] Encyclopedia of Chromatography, wespół z K. Kaczmarskim, M. Sajewiczem, W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2004; ISBN 0-8247-0511-4 (Print); ISBN 0-8247-0753-2 (Web),
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Encyclopedia of Chromatography, 2nd Edition Revised and Expanded (wespół z W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2005),
• Analyte – analyte interactions, effect on TLC band formation, [w:] Encyclopedia of Chromatography, 2nd Edition Revised and Expanded (wespół z K. Kaczmarskim, M. Sajewiczem, W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2005),
• Introduction (wespół z J. Schermą; rozdział 1, [w:] Preparative Layer Chromatography; red. T. Kowalska i J. Sherma, Chromatographic Science Series Volume 95, CRC Press, Francis and Taylor, Boca Raton, USA, 2006),
• Adsorption planar chromatography in the nonlinear range: selected drawbacks and selected guidelines (wespół z K. Kaczmarskim, W. Prusem, M. Sajewiczem; rozdział 2, [w:] Preparative Layer Chromatography; red. T. Kowalska and J. Sherma, Chromatographic Science Series Volume 95, CRC Press, Francis and Taylor, Boca Raton, USA, 2006),
• Thin-Layer Chromatography in Chiral Separations and Analysis (współredaktor; CRC Press/Francis & Taylor Group, USA; w przygotowaniu),
• Thin-Layer Chromatography in Phytochemistry Analysis (współredaktor; CRC Press/Francis & Taylor Group, USA; w przygotowaniu).

Twórczość literacka

Teresa Kowalska to utalentowana tłumaczka, która specjalizuje się w przekładzie literatury pięknej z języka niemieckiego oraz angielskiego. Wśród autorów, których dzieła miała przyjemność przekładać, znajdują się m.in. Christian Morgenstern, Joachim Ringelnatz, Frank Wedekind oraz Han Suyin. Oprócz działalności translatorskiej, Kowalska ma na koncie liczne artykuły poświęcone poezji haiku oraz pokrewnym tematom.

Wśród jej artykułów wyróżniają się:

• Księżycowy Gość albo Sołżenicyn Chin (Arkusz, nr 3 / 100, maj 2000),
• The multicultural magic of Salford (Universal, The University of Salford Alumni Magazine, Spring / Summer 2000),
• O twórczości literackiej Han Suyin (Przegląd Artystyczno-Literacki PAL, nr 10 / 104, 2000),
• Han Suyin, czyli głos Sołżenicyna Chin (Akant, nr 9 / 35, 2000),
• Han Suyin, „Sołżenicyn Chin”, w Polsce pisarka zupełnie nieznana (szkic biograficzny oraz krótki zarys twórczości) (Przegląd Orientalistyczny, nr 3-4, 2000),
• Han Suyin, czyli głos „Sołżenicyna Chin” (Radostowa, nr 7-8 / 37-38 2000),
• Tea, ivory and ebony: Tracing colonial threads in the inseparable life and literature of Han Suyin (Journal of The Hong Kong Branch of The Royal Asiatic Society, Vol. 40, 2000),
• Christian Morgenstern. Zapomniane wiersze maturzysty z Żor (Dodatek Kulturalny „Gazety Uniwersyteckiej UŚ”, nr 2; Uniwersytet Śląski, Katowice, styczeń 2001),
• Han Suyin, czyli głos Sołżenicyna Chin (Metafora, nr 44-46 / 50-52, 2000–2001),
• „Mieszana krew” i mandaryński etos (Przegląd Artystyczno-Literacki PAL, nr 1-2, 2001),
• O „Kalekim drzewie” i o sześciotomowym, autobiograficzno-historycznym cyklu epickim autorstwa Han Suyin (Akant, nr 4 / 43, 2001),
• Srebrny jubileusz katowickich sympozjów chromatograficznych (Gazeta Uniwersytecka UŚ, nr 9 / 88; Uniwersytet Śląski, Katowice, czerwiec 2001),
• Ars longa vita brevis Morgensterna (Przegląd Artystyczno-Literacki PAL, nr 5 / 111, 2001),
• Zen, haiku i Matsuo Bashō (Akant, nr 8 / 47, 2001),
• Haiku ze szkoły Matsuo Bashō (Akant, nr 9 / 48, 2001),
• Obraz „spoza branży” (Przegląd Artystyczno-Literacki PAL, nr 7-9 / 113-115, 2001),
• Buson, Drugi Filar Haiku (Akant, nr 2 / 54, 2002),
• Issa, piewca istnień najmniejszych (Akant, nr 4 / 56, 2002),
• Haiku. O arcydziełach poezji japońskiej; esej i przekłady prof. Teresy Kowalskiej (Dodatek Kulturalny „Gazety Uniwersyteckiej UŚ”, nr 4, maj 2002),
• Han Suyin: Global woman albo paradoks pisarki bez czytelników; „Mieszana krew” i mandaryński etos; Lozańska rozmowa z Han Suyin. Tygrysy i motyle (dodatek Kulturalny Gazety Uniwersyteckiej UŚ, nr 5; Uniwersytet Śląski, lipiec – wrzesień 2002),
• „Żniwo feniksa”, czyli rzecz o chińskiej Rewolucji Kulturalnej (Akant, nr 13 / 65, 2002),
• Christian Morgenstern, poeta nieustannej podróży (Nowa Okolica Poetów, nr 12/13, 2003),
• Joachim Ringelnatz (1883-1934) (Nowa Okolica Poetów, nr 12/13 2003).

Przekłady (wybór)

• Han Suyin, Kalekie drzewo (Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society, Hong Kong, China oraz Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, Bydgoszcz; miejsce wydania: Hong Kong, Chiny 2002; ISBN 83-88632-06-X),
• Christian Morgenstern, Unter Zeiten / Jak to między czasami (Biblioteka Fundacji „Pallas Silesia” przy Uniwersytecie Śląskim, Katowice 2002; ISBN 83-911767-4-6),
• Joachim Ringelnatz, Sehnsucht nach Berlin / Tęsknota za Berlinem (Biblioteka Fundacji „Pallas Silesia” przy Uniwersytecie Śląskim, Katowice 2003; ISBN 83-914893-8-8),
• Han Suyin, Żniwo feniksa (Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society, Hong Kong, China oraz Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, Bydgoszcz; Miejsce wydania: Hong Kong, Chiny 2003; ISBN 83-88632-54-X),
• Frank Wedekind Trost / Pocieszenie (Biblioteka Fundacji „Pallas Silesia” przy Uniwersytecie Śląskim, Katowice 2004; ISBN 83-920823-1-1).

Inne

Mieszkała w Chorzowie, a nabożeństwo żałobne odbyło się w Kościele Ducha Świętego w Chorzowie.

Posiadała status osoby pokrzywdzonej przez organy bezpieczeństwa państwowego w czasach totalitarnych.

---

Oceń: Teresa Kowalska

---